Gizakiaren eta pertsona bakoitzaren izaera defendatzea

"Ongi legoke ekologiaren pareko ahots bat altzatzea. Gizakiaren eta pertsona bakoitzaren berezko izaera defendatzea."
— Katsumi Mamine

https://seitaibarcelona.com

Duela mende bat jaio zen Japonian —garaiko Japonia hierarkikoa, militarizatua, antolatua eta tradizionala zen— gizakia, norbanakoa eta berezko izaera balioan jarriko zituen kultura iraultzaile bat. Pertsona bakoitzaren izaera bakarra eta errepikaezina nabarmendu zuen, gizarte-klasearen, ideologiaren, erlijioaren, adimen-koefizientearen, etniaren, egoera fisikoaren, sexu-joeraren eta antzeko sailkapenen gainetik.

Eta hori guztia, 12 urte baino ez zituen gazte bati esker: Haruchika Noguchi. Ohiz kanpoko behaketa-gaitasuna eta sentikortasuna zituen mutikoa. Noguchik milaka pertsonari lagundu zien 1923ko Tokioko lurrikara suntsitzailean, bere intuizioari eta barne-sentiberatasunari jarraituz.

Carrie Buck Virginia estatuko kolonian, Nov. 1924 https://en.wikipedia.org/wiki/Carrie_Buck

Zoritxarrez, garai berean, Estatu Batuetan indarra hartzen ari zen mugimendu beldurgarri bat: eugenesia. Helburua zen "akastun" eta "maila txikiagoko" pertsonen ondorengotza ezabatu eta moztea, herritar eredugarriz —fisikoki erakargarri eta osasuntsu— osatutako herrialde baten ametsarekin zeuden elite batzuen aldetik. Paradoxa ikaragarria: moneta beraren bi aurpegi. Noguchik bizitzaren miraria ikusten eta estimatzen zuen, bakoitzaren baitan zegoen potentziala, zein desberdinak izan gintezkeen kontuan hartu gabe; beste batzuek, berriz, baztertu beharreko gaitz moduan ikusten zuten beren herritar askoren baitan hazten ari zen hazia, gizarte homogeneo eta “garbi” bat sortzeko asmoz, beren egoaren irudi eta antzeko.

1927an Estatu Batuetan sterilizazio lege lehenengoa onartu zen, Carrie Buck-en kasuarekin. Emakume hau bere ama Emmaren ondotik bereizi zuten; Emma ere kolonia batean atxilotua zegoen, genetiko aldetik "gutxiagotzat" jotzen zituztenak isolatzeko sortutako zentro batean. Eugenesia mugimendu beldurgarriaren lehen ekintzetako bat izan zen hau.

Carrie Buck bere harrera etxean bortxatua izan zen 17 urterekin, eta Vivian Elaine izeneko alaba bat izan zuen. Geroago, esterilizatu eta bere amaren kolonia berean atxilotu zuten. Bere harrera-gurasoek Vivian adoptatu zuten, eta 8 urterekin hil zen, elgorria zela eta.

Carrie Buck Estatu Batuetako Auzitegi Gorenak onartutako 1924ko Virginia estatuko senatuaren legearen bidez izan zen esterilizatua.

https://es.wikipedia.org/wiki/Adolf_Hitler

1933an, gure kontinentean, Alemanian, Hitlerrek onartu zuen lehenbiziko ondorengotza-legea "genetikoki akastunak" sterilizatzeko. Lege honek hasiera batean epilepsia, eskizofrenia, depresioa, itsutasuna, goritasuna, desitxuratzeak eta beste hainbat patologia barne hartzen zituen, eta zerrenda hori pixkanaka handitzen joan zen. 1935ean, Nurembergeko lege ezagunetara iritsi ziren, alemaniarren eta juduen arteko nahasketa genetikoa ere debekatuz.

1939an, eutanasia-legeak onartu zituzten, lehenik 3 urtetik beherako haurrengan aplikatuz, gero nerabeengan, gazte delitugileengan, eta azkenean helduengan.

"Bizitzeko duinik ez duen bizitza" —hala izendatzen zuten bizitzaren eta gizakiaren naturaren aurkako atentatu hura justifikatzen zutenek.

Aktion T4 izenarekin ezagutzen da eutanasia-programa hori, desgaitasun fisiko eta mentalak zituzten pertsonak hiltzeko bideratua. Kalkulatzen da 1933 eta 1943 artean 400.000 pertsona inguru sterilizatu zituztela.

https://seitai.org/information.html

Garai berean, 1945eko Tokion, Haruchika Noguchik Seitai Sōhō Elkartea sortu zuen, eta Katsumi jada urtebeteko umea zen.

Ordutik aurrera, Noguchik bere jarduera norbanakoen gaitasun barnekoa azaleratzera bideratu zuen, osasunera eramateko asmoz. Bere praktikak "hezkuntza fisiko" gisa berriz definitu zituen eta "tratamenduaren" ideia alde batera utzi zuen. Helburua zen jendeak bere burua eustea ikastea, kanpoko ezerrekiko menpekotasunik gabe. 1956an, ikuspegi horretan oinarritutako Seitai Hezkuntza Fisikoko Elkartea sortu zuen, Japoniako Hezkuntza Ministerioaren aitortza lortuz.

Banakako orientazioaz gain, Katsugen ariketak, Yuki metodoa eta Seitai estilo desberdinak zabaldu zituen Japonia osoan zehar, tailerren bidez. Azpiko kontzientziaren azterketa, haurren hazkuntza, hezkuntza eta beste arlo batzuk ere landu zituen, eta idatzi ugari utzi zituen.

Katsumi Maminek, bere ikasleak, 60ko hamarkadaren amaieran Bartzelonara bidaiatzea erabaki zuen, eta 70eko hamarkadaren hasieran, hainbat urteko zailtasun eta bilaketa pertsonalaren ondoren, kultura zoragarri hau transmititzen hasi zen: bakoitzaren natura miresgarria begiratzen, zaintzen eta lantzen duen kultura, bizitzarekiko errespetutik, harriduratik eta jakin-minetik abiatuta.

Zorion handia izan genuen askok Katsumi gure bidean gurutzatzean, Seitai kultura eta Noguchi bera ezagutzeko aukera izan genuelako, Katsumik partekatu zuen esperientziaren bidez.

https://es.wikipedia.org/wiki/Siddhartha_Mukherjee

https://www.informacion.es/medio-ambiente/2024/03/29/arbol-viejo-mundo-4-850-100405834.htm

Janinine Benyus https://biomimicry.org/janine-benyus/

https://es.pinterest.com/pin/844143523904088125/

Gaur berriz irakurri dut Siddhartha Mukherjee, medikua, onkologoa eta dibulgatzaile zientifiko estatubatuarra, Indiako jaiotza duena, eta bere obra zoragarriaren pasarte batzuk, "Genea, historia pertsonal bat". Ez dakit zergatik, baina aurreko aldietan ez bezala, irakurtzean dardarka hasi naiz, nire bizitzako pertsona oso garrantzitsu batzuetan pentsatzean, haiek gabe ni ez nintzatekeelako gaur naizen bezalakoa izango. Lagunak, senideak eta oso maite ditudan izakiak, ez luketenak lekurik izango izango eugenesiaren eta desagertzearen mundu ankerrenean, “desgaitasunen” bat izateagatik, edo desberdinak izateagatik. Mukherjee berak azaltzen du bere liburuan, bere aita-aldeko familian eskizofrenia oso presente egon dela.

Pentsatze hutsak, imajinatze hutsak, hutsune ikaragarria zabaldu du nire baitan, deskribaezina zaidan mina eta tristura sortuz. Pertsona zoragarriak, biziz eta maitasunez beteak, emateko eta partekatzeko gaitasun izugarria dutenak, eta mundu honek eta askok galduko genituzkeenak existitzea ukatua izan baliete. Ez da hain aspaldi, ez da ehun urte ere igaro, eta oraindik gaur egun ere ikusten dugu nola zenbait gizaki beste batzuk desagerrarazi eta ezabatu nahi dituzten, haiek baino beheragokoak direla iritzita, beste kultura batekoak direlako, edo traba direla uste dutelako, bizitzarekiko inolako errespeturik gabe, baita haurren aurka ere, inolako bereizketarik gabe. Bien bitartean, "modernotzat" jotzen den munduak eta potentzia handietako agintariek ezikusiarena egiten dute, XXI. mendeko, gizarte moderno, aurreratu eta giza eskubideen aldekoa den baten jokabideari ez dagokion moduan.

Biomimesia, entzun nuen hitz hori dokumental zoragarri batean, "Zuhaitzen jenialtasuna" (https://www.youtube.com/watch?v=9a6K4u6yi3M), Janine Benyus izeneko biologo estatubatuar bati, zuhaitzei buruz mintzo zela, bizidun eredugarritzat hartzen zituela, planetako jasangarrien eta luze bizi direnak direla, eta haiengandik ikasteko asko dugula esanez.

Hala sentitzen naiz batzuetan katsugen praktikatzen dudanean: haiek behatzen ditudanean, nire aurrean bizia hartzen dutela iruditzen zait, badakit lehenagotik ere bizirik zeudela, baina orain mugituz eta itxuraz hitz egingo balidate bezala adierazten dutela dirudi. Bat sentitzen naiz haiekin, leku berean, mugimendurik gabe bezala, baina beti mugitzen, nire mugimenduan, eta dena ordenan dago, ez dago denboraren neurririk, ez dut ezer gehiago behar: arnasa hartu, mugitu, eta bizia sentitzen dut. Beste batzuekin praktikatzen dudanean, zoragarria da bizitzaren espazio hori partekatzea ikasitako ikuspegi guztiz desberdin batetik, hitzik gabe, katsugen mutualaren eta yukiren bidez, bestearen mugimendua errespetatuz sintonizatzea, sinbiosia, zuhaitzak izango bagina bezala, euren sustraiak elkartzen dituztenean bezala.

Nire ahizpa maitea, autista den neskatxa baten ama —duela 11 urte Genevako (Suitza) eskola publiko batean integrazio-programa batean parte hartu zuen lehenengoa izan zena—, liburu zoragarri bat idatzi du. Hiru urte dira proiektu zoragarri hau abiatu zuela, eta laster haren berri izango duzue. Liburua argitaletxe garrantzitsu batek argitaratuko du.

Lan zoragarria da, benetakoa, pasarte triste eta dibertigarriz betea. Eta ez du autismoaz bakarrik hitz egiten: ezgaitasunaz ere hitz egiten du, pertsona desberdinez, ez-ohikoez, eta nola guraso askok, guztiz bakarrik eta zailtasunez inguraturik, bide bihurri eta oso gogor bati aurre egin behar dioten, batez ere baliabiderik ez dutenean.

Iritsiko da eguna non gizakiak bere ezagutza teoriko zabaletatik haratago egingo duen aurrera, eta askoz produktiboago eta eraginkorrago egiten gaituzten aurrerapen teknologiko, zientifiko eta industrial zoragarriez haratago. Iritsiko da eguna bizidun izaki gisa eboluzionatuko duguna, gutxiago beharko duguna bizitzeko, besterik gabe bizitzeko, geure buruarekin, ingurunearekin eta gainerako izaki bizidunekin harmonian.

Agian iritsiko da egun hori, benetan gure inguruan dagoen eta gu bere baitan hartzen duen natura irudikatu nahi izango duguna —Janinek iradokitzen duen bezala—, tratu txarrez erabili eta ustiatu ordez. Baina uste dut lehenik eta behin geure buruarengandik hasi behar dugula, eta horrek berriz ere Katsumiren esaldira garamatza.

Joseba Sierra Ruiz
Bilbo, 2025eko apirilaren 22a